Thị trường chứng khoán có hàng ngàn người tham gia, mỗi người có một tính cách, xuất thân từ những vị thế và xuất phát từ những ngành nghề khác nhau. Tuy nhiên phần lớn nhà đầu tư lại có chung một tâm lý giống nhau và không đổi kể từ khi thị trường chứng khoán được thành lập.

Và một mô hình tâm lý gồm 16 cung bậc đã được xây dựng dựa vào thống kê lịch sử của thị trường. Mô hình này dựa trên nguyên lý căn bản là “tâm lý của con người luôn lặp lại”, trùng khớp với cung bậc lên xuống của thị trường:

1. Giai đoạn khởi đầu tăng trưởng

Nghi ngờ: Thị trường khởi đầu tăng điểm nhẹ sau thời kỳ suy thoái, nhà đầu tư vẫn còn nghi ngờ việc tăng điểm chỉ là cái bẫy trước mắt.

Hy vọng: Thị trường tiếp tục tăng điểm, xuất hiện một vài tin tức tốt về thị trường. Nhà đầu tư bắt đầu đi tìm kiếm cơ hội cho mình

2. Giai đoạn thị trường bùng nổ 

Lạc quan: Nhà đầu tư tin vào một triển vọng tăng trưởng của thị trường và bắt đầu mua cổ phiếu

Niềm tin: Sóng thị trường bắt đầu lớn. Nhà đầu tư nhận thấy thị trường đang đi đúng như mình nhận định và bắt đầu gia tăng vốn đầu tư

3. Giai đoạn thị trường đạt đến đỉnh điểm

Cảm xúc: Sóng càng mạnh thêm, nhà đầu tư bắt đầu tự tin rằng mình thông minh và có thể kiếm tiền dài hạn nhờ chứng khoán mà không cần những công việc khác

Hưng phấn: Chứng khoán toàn dân, nhà nhà người người đều nói về cổ phiếu. Lượng tiền đổ vào chứng khoán càng ngày càng nhiều

4. Giai đoạn khởi đầu chu kỳ giảm

Lo lắng: Thị trường bắt đầu sụt giảm, nhà đầu tư lo lắng do đi ngược lại với những nhận định của họ. Tuy nhiên họ vẫn suy nghĩ thị trường sẽ ổn và sẽ hồi phục trở lại

 Từ chối: Thị trường tiếp tục giảm, nhà đầu tư bắt đầu hoảng loạn và mất phương hướng, không biết nên bán hay tiếp tục nắm giữ

5. Giai đoạn thị trường giảm mạnh

Sợ hãi: Thị trường đi ngược với hoàn toàn với những gì nhà đầu tư nhận định, và bắt đầu suy nghĩ rằng cổ phiếu đang bắt đầu đi

Tuyệt vọng: Nhà đầu tư mất hoàn toàn phương hướng. Họ tuyệt vọng và chỉ mong mình hòa vốn

Hoảng loạn, Bán tháo và tức giận: Thị trường giảm điểm mạnh, nhà đầu tư mất hoàn toàn niềm tin và ra sức bán tháo tất cả các cổ phiếu. Họ cho rằng thị trường chứng khoán là lừa đảo

Chán nản và mất niềm tin: Nhà đầu tư hối hận vì đã tham gia thị trường chứng khoán, đồng thời hứa rằng sẽ không bao giờ chơi chứng khoán nữa

Tuy nhiên, đây lại là giai đoạn chuẩn bị tăng trưởng của thị trường…….

Phương Phương - Safeinvest.vn